การครอบครองปรปักษ์

บทความโดย ดร.พงศ์ธร ธาราไชย

วันนี้ จะมาพูดถึงเรื่องการครอบครองปรปักษ์ จากกรณีที่เป็นข่าวครับ

    แนวคิดของการครอบครองปรปักษ์นั้น เป็นกฎหมายที่มาจากแนวคิดสากลเรื่อง Adverse Possession ที่ของไทยแปลว่า การครอบครองปรปักษ์ โดยหลักการครอบครองปรปักษ์ แบบสากล

    โดยอาศัยหลักคิดว่า ทรัพย์สินควรถูกใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ไม่ใช่ปล่อยว่างไว้เฉยๆ เผื่อเจ้าของเก่าตายไปแล้ว หรือไม่เอาแล้ว ทรัพย์สินนั้นก็ยังใช้เกิดประโยชน์ทางเศรษฐกิจได้

โดยต้องมีองค์ประกอบดังนี้คือ

หนึ่ง    ครอบครองจริงๆ  ( Actual  Possession )

สอง    ครอบครองโดยละเมิดสิทธิ ของเจ้าของจริงๆ  ( Hostile Possession )

สาม    เปิดเผยและฉาวโฉ่  แบบว่า เจ้าของจริง ก็น่าจะรู้ได้ แต่ไม่มาเอาคืนสักที ไม่ได้แอบครอบครอง ( Open and Notorious )

สี่    ครอบครองอยู่คนเดียว ไม่ได้แบ่งๆ กันครอบครอง ( Exclusive )

ห้า    ครอบครองอย่างต่อเนื่อง ( Continuous )

    นอกจากนั้น ต้องมีเจตนาประกอบด้วย คือ คิดดีหรือคิดเลว คือไปครอบครองโดยไม่รู้ว่ามีเจ้าของ ไม่ได้ตั้งใจจะยึด หรือตั้งใจจะไปเอาของเขาด้วยการครอบครองปรปักษ์ ( Good Faith or Bad Faith ) จ่ายภาษี ที่ดิน อสังหาหรือเปล่า  เป็นของคนอื่นแต่ไปจ่ายภาษีให้ ( Paying Taxes )

    กฎหมายไทย มีอยู่ในประมวลแพ่งพาณิชย์ มาตรา 1382 “ บุคคลใดครอบครองทรัพย์สินของผู้อื่นไว้โดยสุจริต โดยความสงบและโดย เปิดเผยด้วยเจตนาเป็นเจ้าของ ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ได้ครอบครองติดต่อกันเป็นเวลาสิบปี ถ้าเป็น สังหาริมทรัพย์ได้ครอบครองติดต่อกันเป็นเวลาห้าปีไซร้ ท่านว่าบุคคลนั้นได้กรรมสิทธิ์ ”

    หลักกฎหมายไทยก็เหมือนของสากล ข้อสังเกตุ คือ เจ้าของเดิมสามารถ ฟ้องเอาคืนได้ ภายในหนึ่งปี หลังจากทราบเหตุ ตามมาตรา 1375

    มาตรา ๑๓๗๕ ถ้าผู้ครอบครองถูกแย่งการครอบครองโดยมิชอบด้วยกฎหมายไซร้ ท่านว่าผู้ครอบครองมีสิทธิจะได้คืนซึ่งการครอบครอง เว้นแต่อีกฝ่ายหนึ่งมีสิทธิเหนือทรัพย์สินดีกว่าซึ่งจะเป็นเหตุให้เรียกคืนจากผู้ครอบครองได้ การฟ้องคดีเพื่อเอาคืนซึ่งการครอบครองนั้น ท่านว่าต้องฟ้องภายในปีหนึ่งนับแต่เวลาถูกแย่งการครอบครอง

ดังการครอบครองปรปักษ์ไม่สามารถทำกันได้ง่ายครับ อย่าไปหวังครอบครองของที่ไม่ใช่ของตัวเองครับ